قاضی محمد 2 ی ریبه ندان

په يامي پيشوا قاضي محمد به بۆنه ي دوي رێبه ندان

" ئه ي جه ماوه ري کورد،ئه ي به چکه شێراني کورد سڵاوتان لێ بێت٠ ئه و

ئه رکه گرنگه ي که ئێوه به منتان سپاردووه،داوا له خواي مه زن و ئێوه ي

جه ماوه ري کورد ده که م که يارمه تيم بده ن تاکو بتوانم هه تا سه ر ئه م کاره

بۆ به رژه وه ندي ميلله ته که م به رمه سه ر و به رامبه ر به ئێوه و خواي

مه زن، خه جاڵه ت نه بم ٠

دوژمناني کورد گه لێک زۆرن، له هه موو ئه و راپه ڕينانه دا که له پێناوي مافي

ره وا و سه ر به خۆييدا کردبێتی ، دوژمنان له هه ر چوار پارچه ي کوردستان

يه کيان گرتووه و به هه موو رێگه يه ک به ر هه ڵستيان له و مافه کردووه و

به رده وام راپه ڕينه کانيان به چه ته گه ري پێشان داوه تا پتر رێ خۆش بکه ن

و دڕندانه تر و نامرۆڤانه تر له نێومان به رن ٠

به ڵام عه دنان مه ندريسي فاشيست ده بێت ئه مجاره ئه وه چاک بزانێت

ئه و چرايه ي که کورد هه ڵيکردووه به پڕوپاگه نده ي خۆی و دۆسته کاني ناکوژێته وه

ئه م گه له نه به زه فێره له رێگه ي نيشتماني دا قورباني بدات

و له هه ڕه شه و خۆ گیڤ کردنه وه ي ئه و ناترسێت ئه م گه له ووشياره و

چاک ده زانێت که هه زاران رۆڵه ي له رێگه ئازادي کوردستاندا به شه هيد

داوه و به خوێنی ئه وان شاخ و کێوي کوردستان ئاو دراوه و شين بووه٠

هه موو کوردێک ئه وڕۆ له سه ر رێگه ي پيرۆزی ئه وان خه بات ده که ن و خۆ

به خت ده که ن بۆ پاراستني ئه و چرايه و تا پتر شه وقي پێ بده ن ٠ جا

عه دنان مه ندريسي خه ياڵی خاوه و ده بێت ئه و راستي يه ش چاک بزانێت

٠ ئومێده وارم به پشتيواني خواي مه زن که ئاڵاي سه ر به خۆيي و چراي

ئازادي له هه ر سێ پارچه که ي ديکه ي کوردستاندا وه ک مه هاباد هه ڵده

کرێت و له به رزييدا ده شه کێته وه "

<http://www.koord.com/webbook/book/aras/aras1/Book/MAHABAD/komar.pdf> منبع :

صفحه ١٥

2 ی ریبه ندان

شهیدان

سه شهید

پندی پیشینیان

وته ي پێشينيان ﴿ به شي يه که م ﴾

١- تا گورگ هه بێ،مه ردار چوارپێي ده وێ

٢- ئه ژنوي شکابوون ﴿به واتاي ترسان و هه روه ها برسي بون ده گوترێ ﴾

٣- وه ک مريشکي جيقنه و بۆمه يه وه، هێلکه و بۆ خه ڵکی هه يه

٤- جحێلي قورغه ته په يه ﴿ چيرۆک ، کچێک له گوندي قورغ ته په کورێک

ده لوي شێت و شه يداي خۆی ده کات و ئه وکوره به گه ره کي خۆیان

فێر ده کات، روژ ه ک چه ن که ره تيک له په نجه ره سه ري ده رده خست

و ئه وه نده ي تر کوره ي ده لوي خۆي ده کرد و بێ وه ي وه ڵاميکي کوره ش

بداته وه، ئه و کوره ش شه ووروژ له و ده وروبه ره ده بێ تا شه وێک له

سه رمان ره ق ده بێ و ده مڕێ

٥- شاي لێ بێ و گه داي لێ بێ ﴿واته خوسنور دار ناکاو نێوان وسيوان

دانانێ، به بێ په رده قسه و تنيش ده گوترێ﴾

٦-خێری دايکي شايه ﴿ واته بۆ ئه وشته خێري دايکي شايه واته بۆ داێکی

شا بۆ خۆی په يداي کردووه ده يدابه خه ڵک،هه ر ئي خه ڵکه و ده يده نه وه

به خه ڵک به منه ت ﴾

٧- شێری ژووری و رێوی ده رێ

٨- گاي ده موزێ داده گري ، ئه ونده ئازايه

٩- کێشه له ژیر سه ري گاي پيردايه

١٠- هه رکه س به خوو که وتووه

١١- قسه له جێوه خۆشه ﴿ شت يه رووني و له کاتي خۆیدا و له جێی خۆيدا خۆشه ﴾

١٢- کولاوي موساي به سه ري عيساي رۆده که ن

١٣- به هاران رۆژ ده بن به سال ، زگ ده بن به چال،که ندو هه موو ده بن به تال

١٤-سينگ شێری پاش٠٠٠

١٥-مال مالی ژنی ێه، پياو باي ده رێیه

١٦- ته نگده ستي بدا له حالت ، په لووله ي بخۆیی ده شکێ ددانت

١٧- له پاش چووان ، مه که ن شووان گريان

١٨- ئاگاي له مامه شه هابيش نييه ﴿ واته ئاگاي له هيچ نييه ﴾

١٩- له گه ل تري، ده چيه خرێ ﴿ ترسه نوک ئ بێ وره ﴾

٢٠- زۆر ده لێ و که م تێده گا ﴿ ئه وه ي ده يلێ به سه ري ناپه رێته وه، هه ر شتێکه

ده ڵێ ده نا هيچ لێ تێ ناگا ت

٢١- شير شير شووێنانه ، گوشت گوشتي پاڵينانه ﴿واتا هه ر شته له شوێن و جێگاي خۆی ده بێتی ﴾

٢٢- کاري ئه وروت دابه سپه ێنی، ترتره ت که وته له ردێنێ ﴿ وه دوا نه خستني کار ﴾

٢٣- له حه وتان يه کيان ساغه، ئه ويش حه وت بێ سوراغه

٢٤- چۆم بت با، له پردي نامه ردمه ده

٢٥- گياي به هاري شينه و مينه، هه مووي بێنه، گياي گوێی مه هێنه،

پێی ده مرينه ﴿ گياو گولي به هاري مووي خاوێنه و بۆ خواردن ده شێ ﴾

٢٦- مريشک بۆ خۆی خۆلی به سه ر خۆی نه کا،که س بۆی وه سه ر ناکرێ

﴿ واته چاره نووسي هه ر که س له به ر ده ستي خۆیدایه ﴾

٢٧- رانکه و چوغه ي ئي ده ماڵێ مسته فايه ﴿ بنه ماله يه ک چواربرابوون،

يه کده ست رانکه و چوغه يان هه بوو نوره يان پێده کرد ﴾

٢٨- دنيا به شه وو روژێکان پێک نه هاتووه

٢٩- ئه وده سته ي خێري نه بێ، بۆ برێنی باشه

٣٠- پێمه ره له به رده ست خه لکي دا سووکه ﴿ کار هه روا له به ر چاوان وا سوک و هاسان

دياره ، ده نا وانييه ﴾

٣١- نانت جووێن بێ،خولقت گه رمين بێ ﴿ مروڤ رووخوش بێ وخه ڵک وه رگرێ ﴾

٣٢- ده دانان هه لقه نه ﴿ به ته مامه به ﴾

٣٣- گلکۆی بابیشی، بێ پاره هه لناقه نێ ﴿مروڤی پاره په ره ست و چروکه ﴾

٣٤- به يه کێ ده لێ گه مال باوک بێنه به يه کێ ده لێ گه مال باوک بخو

٣٥- پێت ده لێم پووت چه ن سيێه ﴿ به زه بري زوري تێگه ياندني که سێک ﴾

٣٦- به راز که له بيشێ هاته ده ر ، چ نێر چ مێ شێره

 

 

وته ي پێشينيان ﴿ به شي دووهه م ﴾

١- رامياري ﴿ سيا سه ت ﴾ بێ دايک و بابه

٢- قسه ي نيوه ي چاکه خوازيه يه ﴿ خێواتێه ﴾٠ [ قسه ي باش هه ر بۆ خۆێ نيوه ي چاک خوازي و خێر و خێرات پێکد ێنی ]

٣- شايي و شين تێکه ل بوو

٤- وه ک سه به چوار تاکي ﴿ ده وري ﴾ خۆيدا ده ورێ [ مرۆڤيکي زمان شرو بێ سه رو به ره يه ]

٥- له سه ر پشتي گاما سيانه

٦- قه رزي گورگانيشي له سه ره

٧- که نگري خيزي،وه ره ده رێ به ته ميزي ، زۆر له زيزي [ پاقژی مرۆڤێش ده گه يينێ که له بنه ره تدا خاوێنه ]

٨- مزگه وت ده روخێ جێی پێش نوێژ هه ر ده مێنێ [ بنه ماو بنه ره ت و بنه چه که له نێو ناچێ ]

٩- وه ک توتکي وه دواده که وێ [ که سي ده سته مۆ ]

١٠- وايده ناسێ،که ردار که ري خۆی واناناسي

١١- ته ماح سه ري نه بري سه رت ده بڕێ ﴿ سه رت ده خوا ﴾ [ واته هێنده هه ر به دواي په يدا کردن و بووني ده سکه وت و ٠٠٠ دابێ له نێوه ت ده با ]

١٢- ته ماح به ري چاوانت ده گرێ [ کورتکردنه وه ي هه موو شت ده بوندا به ري ڵيکدانه وه و تێرامان له زۆر شتانت ڵيده گرێ ]

١٣- بريانايه به فريا [ خۆ خواردنه وه و ژيوان بوونه وه وه فريات ناکه وێ ، ده بێ وا بکه ي ديسان هه ڵه نه که يته وه ]

١٤- تۆڵه ي بزني شاخدار له بزني کولێ مه که وه

١٥- که س ناڵيت مام رێوی که وڵت به چه ندي [ بێ بازاريي ]

١٦- وه ک پلاري نه زانێ وايه،ده بێ خوي لێ لاده ي [ خۆ پاراستن ده هوو قسه ي زۆر که سان ]

١٧- ده ستي لێ وه بن سه ري ده [ ده ستي لێ بشۆ،هه م به واتاي لێ هه سانه وه و هه م بێ هيوابوونيش ده گه يه نێ ]

١٨- نونويه [ بۆ چه نده مين که رت دوپاتکردنه وه ي يه ک شت ]

١٩- واي ڵيهاتووه٠٠٠ به ده ستان ده خوا [ واژيوان و په شيمان بۆته وه هه ر خۆده خواته وه ]

٢٠- له يه کتري بپرسيه وه يا ده بي به هاڤال ﴿ دوست ﴾ يا ده بێ به دوژمن

٢١- که وله که ي دوتمه ني نا هێنێ [ مه به ست له بێ بابي و هیچ و پـوچي که سێکه به گالته ش ده يڵێن ]

٢٢- هێلکه ي دوو زه ردێنه [ هه م گالته يه و هه م له مه ر چاکيش ده وترێ بۆزۆر شت ]

٢٣- شوان تامه رجي نه په رێ، مافي ناده نێ

٢٤- که س به راستي مالي وێران نابێ [ ماف دان به که ساني هيچت لێ که م ناکاته وه ]

٢٥- وه ک کوێره ي به هه واي چاواني

٢٦- پێنج قرانييه به قونێ هه ڵده گرێته وه [ ئه ونده پاره په رسته يان ئه ونده ي پێويست به پاره يه ]

٢٧- تفه نگ يا ده شکێنێ،يا ده ت ترێنێ

٢٨- گوتيان مامه ٠٠ به چه ندي،گوتي به سه نگ و ته رازوو [ هه ر شت به پێوان و پێواه روکێشان ]

٢٩- سه ماوه ري مالي خدر ئاغا هه ر وه کوڵ نه هات

٣٠- ده ڵێی بێڵوه ورچه

٣١- سه پاني پوشێیه [ هه ر به خۆراێی و له خۆرایی کار ده کات ]

٣٢- مردووي زيندووي خوارد

٣٣- سه له سه ر ناني ده وه رێ

٣٤- سه به توله يه

٣٥- ئه ورۆ دنيايه،سبه ێنی زۆر نایه [ روژي رووناک بۆ که س تا سه ر نييه ]

٣٦- هه ر کلکێی پێ هه لمه په سێره [ هه ر سه ر سه ره کي کاران مه که ]

٣٧- جه رگي به قه ت سێلێ پانه [ خۆراگره زۆر خۆراگرو بوێره ]

٣٩- ئاوێ دان واني پێ داکراوه

٤٠- کاري که س نه کردوو مه که

٤١- سه ر به سه ر بێ ده ردي سه ر

٤٢- پێی به پۆلووي سوتاوه، فووي له دۆی ده کا

٤٣- ماري خوره پوتێ يه [ له بنه وه دايه ]

٤٤- شێت به شێتيه وه يه [ هه ر که سێک له گه ڵ هه ڤاڵیکی هاوشێوه ي خۆی ده سازێ ]

٤٥- تاريکي شه و سه ر له ئێواره رادياره [ زۆر شت ورووداو هه ر له پێش روودان دا ئاکامه که ي دياره ]

٤٦- مێوژه مام برايمه مان پێیه

٤٧- هه موو رۆژێ گه زۆ نابارێ

٤٨- هه ر کسێکي له خێرو چاکه بێزاره،هه موو دنياي بێ ره نج به خه ساره

٤٩- زار ده لێ هانێ،زگ ده لێ کوانێ

٥٠- کلکيان ڵیک به ستووه [ واته پێکه وه سازاون ]

٥١- کاري به زۆران و خواردني به که مان ، په ک خواردني به زۆران و کاري به که مان

٥٢- به خوێنی سه ر يان تينووه [ ئه ونده ي رق ڵین ]

 

 

 

پیشمه ر گه

پێشمه رگه


مـــــــن کوردێــــــــکی ڕاپـــــــــــــــه‌ڕیوم
تێکـــــــــــۆشه‌ری ڕێـــــــــــــی ڕزگاریـم
هـــه‌ڵۆی چـــــــــــــــــــــــــالاک و تیژباڵی
چیـــــــــــــای به‌رزی کـــــــــــــورده‌واریم
*******
چه‌ک له‌ شان گیان له‌ سه‌ر ده‌ستم
لاوی بــه‌ زیپــــــــــــــــــک و دلـــــــــــێرم
ڕۆڵه‌ی وه‌فــــــــــــــــــــــــــــاداری گـــه‌لم
نه‌ترســـــــــــــــم، ئازام بــــــــــــــــــوێرم
*******
له‌ به‌ر گــــــــــــــــــــــــوڕه‌ی دلــــێرانه‌م
خوێـــــــــــــــنمژ ســـــــه‌ری نه‌وی ده‌بـێ
له‌ حاســـــــت هه‌ڵـــــــــمه‌تی شێرانه‌م
دوژمـــــــــــــــن نوقــــــــمی زه‌وی ده‌بێ
*******
شاهـــــــــــــــــــــــــیدی گیانبــــازیی منه‌
بستـــــــــــــبستی خاکــــــــــــــــــی وڵاتـــم
ســــــــــــــــووره‌ به‌ خوێنــــی گه‌شی من
په‌رتووکی مــــــــێژووی خــــــــــــــه‌باتم
*******
ــ
من پێشـــــــــــــــــمه‌رگــــــه‌م کوڕی گه‌لم
بـــیـــــــروبــــــڕوام ڕێــــــــــــنوێــــــــــــنه‌
خــــــــــــه‌بات، خـــــــــــــه‌باتی بێ وچان
تا ســـــــــــــــــه‌رکه‌وتنـــــــــــــــــم به‌ڵێنه‌
*******
ڕێــــــــــــــــگام دژوار و درێــــــــــــــ ـــــــــژه‌
مه‌ترســـــــــــــیی زۆرم له‌ بـــــــــــــــه‌ره‌
بـــه‌ڵام ده‌ڕۆم و نـــــــــــــــــــــــــــاوه‌ستم
لاده‌بــــــــــــــــه‌م کـــــــ‎‎‎‎‎‎‎‎‎ــــۆسپ و ته‌گه‌ره‌
*******
ژینی خۆم فیـــــــــــــــــــــــــــــدا کردوه‌
من خۆشـــــــــــــــــڕابواردنم نــــــــاوێ
ســــه‌رشـــــــــۆڕ له‌ بن سێبه‌ر ناژیم
سه‌ربــــــــه‌رزم له‌ به‌ر هــــــــــه‌تاوێ
*******
پشــــــــــــتم ڕه‌نجـــــــــــــــبه‌ری وڵاتــه ‌
چه‌وســــــــــاوه‌کان په‌نــــــــــــــای منن
دوژمـــــــــــــــــــنمن ئه‌و خوێنمژانه‌ی
بـه‌ زه‌حــــــــمه‌تکێـــــــــشان دوژمــنن
*******
تیشــــــــکی خوێنی هاوڕێی شه‌هید
مه‌شــــــــخــــه‌ڵی ڕوونــــــــاکی ڕێمه‌
خه‌بــــاتی ڕابــــــــــــــــــردووی گه‌لم
ئه‌زموونی ئێســـــــــتــامه‌ ، پـــــــێمه‌
*******
شــــــه‌به‌قی مانــــــــــــــــــــگی ئاواتم
له‌ نــــــێو شه‌وی ڕه‌ش ده‌دره‌وشــــم
ئه‌ستــــــێره‌ی سووری سه‌ربه‌ستـــیم
به‌ره‌و ئاســــــۆی ژیان ده‌خوشـــــــم
*******
ناســـــــره‌وم تا ئه‌و ســــــه‌رده‌مه‌ی
وڵات له‌ خۆشــــــــــــــــی پڕ ده‌که‌م
زنجــــــیری قورســــــــــی کۆیله‌تی
له‌ پێـــی گــــــه‌لم بڕبڕ ده‌کــــــــه‌م

بو قاسملو

بۆ قاسملووي ئازيز

ڕقي هه ور

ئێواره يه

ته زووي سه رما

به ناو له شي ئاگر گرتوومدا دێ و ده چێ

مناڵێکه و چه پکێک رۆژنامه و هه واڵی ئێمڕۆی پي ێه

هاوارێتی

هه واڵی نوێ٠٠ هه واڵی نوێ

به زايه ڵه ي بريارێکي دووپات کراو

گژه بايه ک به ڕێوه يه

هه وري پێ يه ێکی ڕه ش

٭٭٭

ئه گه ر ئێمڕۆ،ئه م ئێواره

ئه م هه وره چه نگ چڵکنانه

به سه ر مانا ا بێن وبچن

من هه ر ئێمڕۆ تاسه ي که ڵاشان ده شکێنم

بۆنيان ده که م

من هه ر ئێمڕۆ به رامبه ر ئاوێنه يه ک

قژی زۆزان داده هێنم و ده هۆنمه وه

من هه ر ئێمڕۆ

گوڵێکی سوور ده چه قێنم له حه وشه عه رز قه ڵشیوه که م

با هه ور بێ

به لافاو و به بۆران و به هاڕه هار

به هه ر چي دێ با هه ور بێ

زۆر له مه و به ر که لله م بۆته ته خته ر بزمار

جێ نيشاني پێوه دياره

زۆر له مه و به ر لاقم بۆته چوارچێوه که ي ئه م سێداره

ده ستم بۆته په تي ئه و و

دڵمي له سه ر هه ڵداوه سڕێ

تاوا بکه ن

له سه ر ده ستم تفه نگ ده ڕۆێ و فيشه کداني

ژان گوڵ ده کا٠

تا وا بکه ن له جێی دڵم به ردي چياکان داده نێم

تا وا بکه ن

چه پکه گوڵه خوێناويه کان بۆ باره گاي مێشکم ده به م

تووڕه ٠٠٠ تووڕه

بۆ نازانن وشه ي هه ستم

وه کو خۆڵه و وڵاتي خۆی زۆر خۆش ده وێ

بۆ نازانن

چاوم وه ک چاوي ده ريايه ک له ڕوانيني وڵاته که ي وێک ناندرێ

من ئيمڕۆکه

به بريني خۆم ساڕێژ ده بم

من ئيمڕۆکه

له سه ر سينگم به ته وژمي پۆستاڵه کان

له سه ر جێی خۆم ڕاده ته کێم

پاسارێک بووم، بووم به هه ڵۆ

قه ت نابينن هێلانه که م جێ بهێڵم

قه ت نابينن له فڕينه که م که م که مه وه

٭٭٭

بزه ي چاوم وه کو بزه ي ڕه ش و تالي

لێوه کانمه

بزه ي چاوم _ هه وره بروسکه يه

قاقاي سه ر شێتانه ي ژنێکييه

بزه ي چاوم بارانه يه به سه ر گه نمه کانا داده بارێ

٭٭٭

ئه ي هه ميشه له هه ميشه زالمترين

با پێ بکه ني و با پێ بکه نێ بايه قۆشي سه ر داره که ت

من ئيمڕۆکه که لاوه نيم ته لارێکم

من ئيمڕۆکه ده ستێک نيمه

يه ک ده ستێکي مليۆن ده ستم

٭٭٭

ئا لێره وه به ره وه هه ور و ته م و مژا

کۆترێک له شقه ي باڵێ دا

له سه ر باڵه سپيه کاني

ئاڵا يه که وبه دوندوکي گوڵه گه نمي ژيانه وه ي راگرتووه

له ڕێگه وه

ڕاوکه ر ێ ته قه ي لێ ده کا

ره نگي سپي باڵه کاني سوور هه ڵگه ڕاو

کۆ تره که م ديي بوو به خه ڵووز

خه ڵووزيشي وه کو " قه قنه س"

کۆتراني دي ژيانده وه

ئه گه ر بێت و ديسانه که ش سه د ئاگر

سه د خه ڵووز و داني تر

ئه گه ر ئه گه ر

بڕوام پێ بکه ن من ڕاهاتووم

با هه ور بێ

بڕوام پێ بکه ن

گزينگ کچه و له باوه شما

تێر بۆن به سينگيه وه ده که م

شعر

سروود بۆ پێشمه رگه

١٣٢٤ شه مسي

ئه مه پۆلي لاوان و گه نجي وڵات

به قه لبێکي پڕ هێز و عه زم و سبات

به ڕوحێکي خاوێن به ئيماني چاک

به قورئاني پيرۆز ، به يه زداني پاک

به نامووس و دين سوێند ده خۆین گشتمان

که تخسيرێ ناکه ين له ڕێی نيشتمان

به ياري خودا تاک و ئاخر نه فه س

ده کۆشين و ئه م خاکه ناده ين به که س

٭٭٭٭٭

کوڕي کوردي گوردين ،نه به رد و نه به ز

له شه ڕ مه ست و سه ر خۆش نابين وه ڕه ز

هه موو په نجه مان ئاسنين و قه وي

له به ر هه يبه تي مه ده له رزێ زه وي

هه موو بێچوه شيراني شێر هه ڵدڕين

وه کو به بري ئازا و پڵنگي دڕين

ئه جه ل وا له لووله ي تفه نگي مه دا

٭٭٭٭٭

هه موو ده ستمان داوه ته ده ستي يه ک

به قه ول و به ڕۆح و به ماڵ و به چه ک

هه تا ماوه قه ترێکي خوێني به ده ن

ده بێ بڕژێ بۆ ڕێي نه جاتي وه ته ن

بکوژرێین له ڕێی حيفزي نامووس و دين

گه لێ خۆشتره نه ک به ديلي بژين

هه موو سه ر له سه ر نيشتمان به خت ئه که ين

هه موو ڕێیه کي سه ختمان ته خت ئه که ين

٭٭٭٭٭

بژي کورده واري له ئازادييا

بژين لاوه کاني له دڵشادييا

٭٭٭٭٭

 

 

سروو دێک

کوردستاني نيشتمانم،ڕووگه و هه وێني ژيانم

به ديمه ن و خۆشه ويستيت،ڕاهاتون چاووزمانم

تۆ به هه شتي سه رزه ميني،جواني بێ وێنه ي جيهاني

پڕ له نه وت و زێڕ و زێوي،پڕ له پيت و ده غڵ و داني

داگيري کردووي بێگانه،بۆ کونده بوو بوويه لانه

دژ مه به،ده بووژێيه وه،به ر ته سک و ته نگه ته نگانه

سه ر به خۆ بوونت نزيکه،ڕۆڵه ي ئازات پێگه يشتوون

ده مي خه نجه ر تيژکراون،بۆ تۆڵه ت ده س له سه ر مشتون

کيژ و لاوي ئازاديخواز،شێري ته لار له لان ده ر چوون

کورد و کوردستان په رستم،سوێند به و ڕووگه ي خۆشه ويشتم

تا دوژمن له خاکمدا بێ،نابێ له خه بات بوه ستم

 

مانگه کاني سه ري سال

خاکه لێوه

کورده گيان يا خوا جێژنت پيرۆز يێ

به هاري ژینت جێژني نه ورۆز بێ

چه ند دڵگوشايه خاکه لێوه که ت

پێرۆزه ڕه نگه شاخ و کێوه که ت

بانه مه ڕ

مانگي بانه مه ڕ له کورده واري

به هه شت له دنيا خۆی داوه دياري

که ژ پۆشي له گۆڵ چادري سوور و زه رد

هاڕه ي هه ڵدێران ده رمانه بۆ ده رد

جۆزه ردان

ڕه نجبه ر با به س يێ سه يري گوێسوانان

له ده ستي تۆيه چاوي ئه عيانان

وا جۆزه ردانه وکۆچي به هاره

سه ره تا ي ڕه نجي مامي جووتياره

پووشپه ڕ

يا خودا هه ر که سێ کوردي خۆش نه وێ

وه ک پووشي پووشپه ڕ به ڕوودا که وێ

به داسي مه ردي پاڵه ي کوردستان

بيده ن له تايه بۆ ساردي زستان

گه لاوێژ

گه لاوێژه که ي به ختت له ئاسۆ

ده ر که وت، چابوو تۆ نه بووي ڕه نجه ڕۆ

نرخي ئه م مانگه پاره ي گيانه

جێژني سه ر ساڵی کۆ مه ڵی ژيانه

خه رمانان

وا ڕه نجي ساڵێت هاتۆته به ر هه م

ڕۆژی ماو زۆرن،نه بی که تره خه م

ئه مساڵ تۆ نه که ي بۆ ساڵي دوايي

مانگي خه رمانان ده که ي گه دايي

ڕه زبه ر

ڕه زبه رمان هاته به ر، له خه م بووين ڕزگار

ڕه زبه ر به خێر بێ بۆ کوردي هه ژار

پڕبوو له ميوه ئه م ده ر و ده شته

ڕاستي کوردستان وێنه ي به هه شته

خه زه ڵوه ر

دوژمنمان بمرن به ده رد و به ڵا

وه ک به خه زه ڵوه ر داده ڕژێ گه ڵا

ئاوردوو داخه کورده زستان دێ

به فر به ڕێوه بۆ کوردستان دێ

سيخوار

سيخوار خۆی نواند له به ر په ساران

سه ر ما هات ، دڕا به رگي هه ژاران

نانا ، تۆ مانگي دڵخۆشي و شادي

تێتدا هه ڵکرا ئاڵاي ئازادي

به فرانبار

وا به فرانباري ڕووگرژ و تاڵه

کورده گيان وه ختي خزانه ماڵه

هاوين په يدا که ، ئه مڕۆ بي پۆشه

پياوو به ئێروو بێ؟ زستانيش خۆشه

ڕێبه ندان

ڕێبه ندان گه ر چي ڕێگه به نداني

گلێنه ي چاوي گه لي کورداني

له نێو مانگاندا جوان و ڕووسووري

له تۆدا کرا جێژني جومهووري

ڕه شه مه

ڕه شه مه،نامه ي به هاري هێنا

کۆچي به خێڵي سه ر مايه لێنا

ڕنووي ڕووخاندن تۆپخانه ي شه ماڵ

کورده دڵخۆش به نه ما ژيني تاڵ

یادگیری زبان کردی

راهنمای مختصری از نوشتن زبان کردی

برای نوشتن زبان کردی ، غالباً از الفبای عربی استفاده میشود ، اما برای کم شدن فاصله ی نوشتار با گفتار و نیز بیان برخی از ویژگیهای زبان کُردی ، تغیراتی چند در این رسم الخط وارد شده است ، که به اختصار بیان می شود:

 

حرکات و اعراب در رسم الخط کردی

1-زَبَر(فتحه). به جای گذاشتن علامت فتحه روی حروفی که این حرکت را دارند،به آخر آن حروف حروف "ه" اضافه میشود. مثال: حَسَن = حه سه ن ، بَهمَن = به همه ن بَرادَر= به راده ر

2-زیر(کسره) . در وسط کلمه "مـێــو" و در حالت پیوستگی به آخر کلمه یا آزاد "ێ" نوشته میشود. مثال: کِتاب = کێتاب ، زِمستان = زێمێستان ، پسر =پێسه ر .

3-پیش(ضمّه) . ضمّه کوتاه را یک واو و ضمّه کشیده را دو واو مینویسند.

مثال: کُوردستان = کوردستان

4- تشدید(ــّــ). حروف مشدّد به صورت تکرار حروف نشان داده می شوند.

مثال: محُمّد = موحه ممد ، مکّه = مه ککه

5- کسره ی کوتاه. صوتی کوتاه نزدیک به صوت کسره است که در رسم الخط لاتین به صورت "I" نشان داده میشود ، عرب آن را کسره ی مختسسه یعنی کسره ی دزدکی میخوانند. و در عربی هیچ گونه علامت بخصوصی ندارد. ولی در بعضی از کتابها با گذاشتن یک علامت ساکن کلمه را به دو سیلابی تبدیل میکنند .

مثال : بین^گ = سیلاب اول " بیـــت" و سیلاب دوم "نگ" . به این ترتیب حرف "ن" با این کسره ی کوتاه بیان شده است.

6- الف(ا) . در وسط یا آخر کلمه می آید و معادل حرف الف در وسط و آخر کلمات فارسی است؛ و در اوّل کلمه ، همزه ( ئـــ ) می آید .

مثال: باران = باران ، آشنا = ئاشنا ، آلاچیغ = ئالاچیغ

7- نشانه های اصواتی که از خصوصیات زبان عربیند و در زبان کردی نیستند. از الفبای کردی حذف شده اند . از قبیل : ث ،ص ، ذ ، ض ، ط و ظ ، که کردان آن را تلفظ نمیکنند و در الفبا جایی ندارند . به جای "ث" و "ص" از حرف "س" و به جای "ذ" ،"ض" ، "ذ" و"ظ" از حرف "ز" استفاده میشود. و همچنین جای "ط" را "ت" گرفته است.

8- نشانه های اصواتی که در زبان کردی تلفظ میشوند و زبان عربی فاقد آنهاست ،با علایم ویژه نشان داده و به الفبای کردی افزوده اند، که عبارتند از : "پ" ، "چ" ، "ر" ، "ژ" ، "ڤ" ، "گ" ، "ڵ" ، "ۆ" ، "ێ" .

حرف "ڤ" معادل v در خط لاتین ، نمایانگر صوتی است که فارسی زبانان یا به طور اصح تهرانیان در تلفظ کلمات "اوّل" و "مرودشت" در مورد حرف واو دارند.

حرف "ڵ" در زبان فارسی تلفظ نمی شود و در میان زبانهای ایرانی ، از اختصاصات زبان کردی است . برای تلفظ این حرف باید سطح بیشتری از نّک زبان را به سقف دهان چسپاند و آنگاه صدای "ل" را از ته دهان تلفظ کرد.

حرف "ۆ" واو مجهول در زبان فارسی امروز نیست . برای تلفظ آن مانند تلفظ واو لب را گرد کرده و دهان قدری بیشتر باز میکنیم .

حرف "ێ" (یای مجهول) در فارسی هم تلفظ میشود و در واقع شبیه کسره ایست که زیر حرفی قرار بگیرد. مثال : کِتاب = کێتاب .

باید دانست که "ڵ" هیچگاه در اول کلمه نمی آید و بر عکس اگر کلمه ای با حرف "ر" شروع شده باشد حتماً "ر" بزرگ تلفظ میشود.

جدول مقایسه ای حروف الفبای کردی

اسم شکل حرف معادل فارسی آوانویسی

هه مزه ئـــ ا a

بێ بـــ - لـبــ - ــب - ب بـــ - لــبــ - لــب - ب b

پێ پـــ - لـپـل- لـپ - پ پـــ - لـپـل- لـپ - پ p

تێ تــ -لــتـ - لـت - ت تــ -لــتـ - لـت - ت t

جیم جـ - لـجـ - لـج - ج جـ - لـجـ - لـج - ج j

چێ چـ - لـچـ - لـچ - چ چـ - لـچـ - لـچ - چ c

حێ حـ - لـحـ - لـح - ح حـ - لـحـ - لـح - ح h

خێ خـ - لـخـ - لـخ - خ خـ - لـخـ - لـخ - خ x

دال ـد - د ـد - د d

رێ ر ر r

رێ بزرگ ر ر r

زێ ز ز z

ژێ ژ ژ Z

سین سـ - ـسـ - ـس - س سـ - ـسـ - ـس - س s

شین شـ - ـشـ - ـش - ش شـ - ـشـ - ـش - ش s

عین عـ - ـعـ - ـع - ع عـ - ـعـ - ـع - ع ،

غین غـ - ـغـ - ـغ - غ غـ - ـغـ - ـغ - غ x

فێ فـ - ـفـ - ـف - ف فـ - ـفـ - ـف - ف f

ڤێ ڤـ - ـ ـڤـ - ـڤ ـ ڤ ---------------- v

قاف قـ - ـقـ - ـق - ق قـ - ـقـ - ـق - ق q

کاف کـ - ـکـ - ـک - ک کـ - ـکـ - ـک - ک k

گاف گـ - ـگـ - ـگ - گ گـ - ـگـ - ـگ - گ g

لام لـ - ـلـ - ـل - ل لـ - ـلـ - ـل - ل l

لام بزرگ ڵـ - ـڵـ - ـڵ - ڵ ---------------- l

میم مـ - ـمـ - ـم - م مـ - ـمـ - ـم - م m

نون نـ - ـنـ - ـن - ن نـ - ـنـ - ـن - ن n

واو و و w

واو مجهول ۆ ---------------- o

هێ هـ - ـهـ - ـه - ه هـ - ـهـ - ـه - ه h

یێ یـ - ـیـ - ـی - ی یـ - ـیـ - ـی - ی y

یای مجهول ێـ - ـێـ - ـێ - ێ ---------------- e


موضوع: دسته گل ديگر رهبران جديد حزب دمكرات كردستان ايران در پلنوم ششم!

 

اين روزها, هر گاه كه شنونده و يا بيننده كنفرانس ها يا كنگره هاي حزبي مي شوم, نگراني شديدي به من دست مي دهد, زيرا احساس مي كنم كه هر تصميمي كه اتخاذ شود, به نفع يك جناح خاص تمام شده و به كساني هم كه داراي عزت و احترامي در حزب دمكرات كردستان ايران اند, به نوعي بي احترامي و بي توجهي خواهد شد. بيشترين قسمت آخرين پلنوم اين حزب - كه چندي پيش برگزار شد - به محاكمه و بازجويي يكي از قديمي ترين و باوفاترين عضو اين حزب اختصاص داده شده بود. كسي كه اكثر عمر خود را مانند يك پيشمرگ وفادار حزب عليه ديكتاتوري و استبداد, مبارزه كرده است. اين فرد, آقاي جليل گاداني است كه بنا به طبيعت و خصلت انقلابي گري خود, قادر نيست حقايق را پوشيده بدارد و يا مانند آن ديگري, در راه گرفتن پست و مقام, خود را به در خانه شيخ و مشايخ برساند و انديشه ها و ديدگاههاي خود را به آساني زير پا بگذارد. واقعيت اين است كه اين كار به ظاهر, محاكمه يك شخص است بلكه آنان مي خواهند تاريخ و گذشته حزب دمكرات را زير سوال ببرند. تاريخي كه مشحون از مبارزه و فداكاري و قرباني است, تاريخي كه بنياد و اساس حزب دمكرات را از ديكتاتوري و خودكامگي به سوي دمكراسي و فعاليت جمعي رهنمون كرد. اين فرد در تمام طول مبارزاتي خود, جز صداقت و راستگويي چيز ديگري نداشت و هيچ وقت حاضر نشد تصميماتي اتخاذ كند كه با افكار و ديدگاههاي كادرها و اعضاي راستين حزب, مغايرت داشته باشد.

بديهي است كه هيچ حزبي, از كمبودها و نارسايي ها مبرا نيست و ممكن است دچار اشتباهاتي هم بشود. اما چنان نبوده است كه تصميمات و مصوبات حزب دمكرات كردستان ايران - رهبريت انقلابي - به منافع حزبي, ضربه بزند. بنده در اينجا از حزبي دفاع مي كنم كه طي ساليان دور و دراز, اگر اولين و مهمترين حزب نبوده باشد, بدون شك دومين حزب ميدان انقلاب و سياست در كردستان بوده و عليه رژيم جمهوري اسلامي ايران, مبارزه كرده است. حزبي كه با جنگ ناخواسته و برادر كشي مقابله كرده و هميشه سعي كرده كه اصل ديالوگ و گفتگو را در ميان اعضا و هوادارانش ترويج دهد.  حزبي كه كادرها و اعضاي آن با كمال شهامت, ديدگاههاي خود را مطرح كرده و نظرات مخالف را هم با ديدي وسيع و سعه صدر, پذيرا شده اند.

اما با كمال تاسف, امروزه, منافع و مصالح عده اي به خطر افتاده و لذا مي خواهند حقايق را مخفي نگاه دارند. آنان مي خواهند حقايقي را از مردم پنهان كنند خواه ناخواه جزيي از تاريخ حزب دمكرات كردستان ايران (رهبريت انقلابي) آن است و ارتباطي مستقيم و تنگاتنگ با حزب دمكرات - چه پيش از انشعاب و چه بعد از ادغام آن - دارد. اينها, حقايقي است كه كسي نمي تواند آن ها را حاشا كند. آدمها مي توانند, كسي را بكشند و او را نابود كنند, اما افكار و ديدگاهها را نمي توان به آساني از بين برد.

رفقايي كه امروز حزب دمكرات كردستان ايران را دچار بحران كرده اند, بدون ترديد خدمت بزرگي به سياست هاي دشمن كرده اند. تا كي مردم را فريب داده و حقايق را پنهان مي كنيد؟! اگر شما, اعتقادي به همراهي و يكپارچگي حزب نداشتيد, چرا با جناح رهبري انقلابي, دوباره يكي شديد؟! شماها, بدون شك نمي توانيد, اين مطلب را حاشا كنيد. زماني كه آقاي "ماموستا عبدالله حسن زاده" در ساختمان دفتر سياسي حزب و در يك نشست حزبي صحبت مي كرد, گفت: "هر دو طرف اشتباه كرده ايم ولي اشتباه ما بزرگتر بود. ما از اينكه جنگ را به شما تحميل كرديم, دچار اشتباه شده بوديم. بايكوت شما اشتباه بود." پس چرا آنقدر ناراضي هستيد كه با گروه "رهبريت انقلابي" دوباره صلح و آشتي كرده ايد. رهبريت انقلابي با تمام اشتباهاتي كه شما مرتكب شديد, باز هم حاضر شد با شما مصالحه نمايد و باز هم دوش به دوش شما, به مبارزه خود, ادامه دهد. اين است پاسخ آن همه خدمت و مبارزه؟! اما باز هم به اين هم راضي نشديد و در پلنوم اخير خود, دست به طراحي شوم و ناجوانمردانه اي زده ايد و به بهانه دفاع از منافع حزبي, دبير كل اسبق حزب (رهبريت انقلابي) را دادگاهي مي كنيد, زيرا كه نامبرده در جلد دوم كتاب "پنجاه سال مبارزه", از مبارزات حزبي خود - از كنگره هشتم تا سرآغاز ادغام - صحبت به ميان آورده, بدون آنكه چيزي را از آن كم يا زياد كند و همه حقايق را روي كاغذ آورده تا مردم بدانند اشتباهات حزب دمكرات چه بوده و عوامل - و هم چنين كساني را كه در پشت پرده اين جريان بوده اند - افشا نمايد. در اين كتاب, از مواضع و سخنان شما بعد از برگزاري كنگره, صحبت به ميان آمده و حقايق نوشته شده در اين كتاب از سوي بسياري از شاهدان و آگاهان, مورد تاكيد قرار گرفته است. اما متاسفانه اين موارد از سوي شما, رد شده اند.

در حقيقت, شما نمي خواهيد فقط شخص آقاي گاداني را دادگاهي كنيد, بلكه
مي خواهيد از اين طريق, راه پر افتخار و تاريخي را كه طي آن چند سال, رهبريت انقلابي پيموده, زير سوال ببريد و آن را از صفحه تاريخ پاك كنيد.

اما متاسفانه يا كتاب را نخوانده ايد و يا آن را به خوبي درك نكرده ايد. چون, اين ها تاريخ حزب دمكرات كردستان ايران - جناح رهبريت انقلابي - است نه تاريخ حزب دمكرات كردستان ايران. شما مي توانيد از اين كتاب انتقاد كنيد, ولي از جنبه قانوني نمي توانيد آن را قبول نداشته باشيد, چون همگان مي دانند و شما هم مي دانيد كه حزب ديگري به نام حزب دمكرات كردستان ايران - رهبريت انقلابي - وجود داشته است. شما مي توانيد براي صحت و سقم حرفهاي گفته شده در اين كتاب, به برخي از سخنان دبير كل آن زمان - ماموستا عبدالله حسن زاده - گوش دهيد.

در اينجا, لازم است كه آقاي حسن زاده هم به دفاع از سخنان خود بپردازد, تا اين طرح موفق نشود. چون اگر طرحي كه اكنون در حال اجرا است, به موفقيت برسد, شايد فردا يقه آقاي حسن زاده را هم بگيرد و به او هم بگويند, چرا چنين صحبت هايي كرده اي!

از نظر ما اصلاً جاي تعجب نيست كه جمهوري اسلامي ايران, نويسندگان و روشنفكران را به خاطر نوشته هايش دستگير كرده و به زندان مي افكند, چون, اين كار, جزيي از ماهيت اين نظام است و كسي از او گله مند نيست, ولي اين موضوع, براي يك حزب كه ادعاي دمكرات بودن مي كند, جاي تعجب و تاسف دارد. زيرا, اين كار به دور از رفتار و اعمال انقلابي است. آن هم راجع به چه كسي؟ راجع به كسي كه جزو قديمي ترين و انقلابي ترين اعضاي اين حزب است و بسياري از كساني كه امروز در مقام رهبري اين حزبي قرار گرفته اند, توسط آقاي گاداني به حزب آمده و از دست او آموزش ديده اند! ما, در اينجا از شخص خاصي دفاع نمي كنيم, بلكه از سياست درست و اصولي داخل حزب, دفاع خواهيم كرد. حزبي كه با سخاوت و افتخار تمام, دهها پيشمرگ خود را در اين راه به مقام شهادت رسانده و با ايمان تمام, مبارزه مي كردند. آقاي گاداني, شخصي بود كه آماده بود هم به عنوان يك رهبر و هم مانند يك پيشمرگ ساده, به مبارزات خود ادامه دهد. هر چند خودتان هم, اين موضوع را به خوبي مي دانيد. اگر جليل گاداني, داراي آن همه محسنات و سابقه مبارزاتي نمي بود, شما مجبور مي شديد بارها او را سر به نيست كنيد! ولي شما قادر به اين كار نيستيد, چون مردم, اين را از شما نمي پذيرند. از طرف ديگر, نبايد از ياد برد كه لازم است به مبارزات و فعاليت هاي همديگر احترام قائل شويد, زيرا, معلوم نيست كه در آينده, كساني ديگري مانند عبدالله حسن زاده و مصطفي هجري هم, دچار چنين سرنوشتي نشوند.

در پايان, از شما مي خواهم كه در تصميم گيري خود تجديد نظر نموده و تاريخ را تحريف نكنيد. وگرنه همين تاريخ, سرنوشت شومي را براي شما رقم خواهد زد. ما, در اينجا شديداًَ مخالفت خود را عليه شما اعلام مي داريم, زيرا, شما مي خواهيد آقاي گاداني را با فشار و تحميل ناچار كنيد از نوشته هاي خود و از كتابي كه نوشته است, پشيمان شود و به قول خودتان, چيزهايي را كه نوشته رد كند. اين كار, دقيقاً همان سانسور و تفتيش عقايد است كه هم اكنون جمهوري اسلامي ايران, در حال اجراي آن است و بسياري از نويسندگان و روشنفكران را به جرم نوشتن به زندان انداخته است. بنابراين, اين عمل شما كاملاً محكوم است و ما از كليه افراد دلسوز و ميهن پرست درخواست مي كنيم در جهت حفظ تاريخ, اين تصميم را محكوم كنند

 منبع:سایت راستیه کان

میژوو

سه‌‌ره‌تایه‌ک بۆ مێژوو

سه‌رده‌می كه‌ونارا

كورد كه‌ ئه‌وڕۆ گه‌وره‌ترین نه‌ته‌وه‌ی بێ نیشتمانی سه‌ر گۆی زه‌وییه‌ یه‌كێك له‌ كۆنترین نه‌ته‌وه‌كانی ڕۆژهه‌ڵاتی نێزیك و ناوه‌ڕاسته‌. سه‌رچاوه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ناخی مێژوو. به‌ڵگه‌ زانستییه‌كان پیشان ده‌ده‌ن كه‌ كوردستانیش مێژینه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كانگه‌ی كه‌ونارایه‌كی هه‌ره‌ كۆن و دێرین.

 له‌ چاخی به‌سته‌ڵه‌كدا كه‌ نێزیكه‌ی نیو میلیۆن ساڵ پێش له‌ ئێسته‌ ڕووی دا و نزیكه‌ی  20.000  ساڵ پێش له‌ زایین كۆتایی هات زۆربه‌ی ناوچه‌كانی ئه‌ورووپا و ئه‌مریكای باكووری داپۆشرابوون له‌ سه‌هۆڵ. ئه‌و ده‌مه‌ ناوچه‌ بیابانی و چۆڵه‌وانییه‌كانی ئه‌فریقا و مه‌ڵبه‌نده‌ وشكه‌ عه‌ره‌بییه‌كان كه‌شێكی مامناوه‌ندییان هه‌بوو. كوردستانیش كه‌ش و ئاووهه‌وایه‌كی بارانی و مامناوه‌ندیی هه‌بوو.

 ئاده‌میزادی دێرین په‌نای ده‌برده‌ به‌ر ئه‌شكه‌وته‌كان بۆ زنج و ده‌شته‌كان بۆ ڕاوگه‌ و له‌ ڕێی ڕاوه‌وه‌ ژیانی خۆی ده‌برده‌ سه‌ر. بۆیه‌ ناچار ده‌بێ ئامێری له‌بار دروست بكا كه‌ له‌ كاتی ڕاودا به‌كاری بێنێ. له‌ پێشدا به‌ردی تیژ و پاشان ئێسقانی به‌كار ده‌هێنا و به‌ره‌به‌ره‌ ئامێری نوێی ساز كرد.

به‌م قۆناغه‌ی مێژوو ده‌وترێ شارستانییه‌تی به‌ردی كۆن.

چاخی به‌ردین وا دابه‌ش ده‌كه‌ن:

1  ـ به‌ردی كۆن: ئه‌م چاخه‌ نزیكه‌ی  350  هه‌زار ساڵی خایاند. له‌م سه‌رده‌مه‌دا ته‌وری به‌ردین و به‌ردی تیژ ساز كرا. له‌م چاخه‌یه‌ كه‌ ده‌وترێ مرۆڤ شێوازی له‌ مه‌یموون ده‌چوو. پاشماوه‌ی ئه‌م شارستانییه‌ته‌ له‌ یه‌ك كیلۆمه‌تریی شاری چه‌مچه‌ماڵ (له‌ ساڵی  1949دا) له‌ ناوچه‌یه‌ك به‌ ناوی «به‌رده‌به‌ڵه‌ك» دۆزراوه‌ته‌وه‌.

2  ـ به‌ردی ناوه‌ڕاست: له‌م ده‌ورانه‌دا مرۆڤی «نیانده‌رتال» به‌دی هات كه‌ له‌ ئه‌شكه‌وته‌كاندا ده‌ژیان. پاشماوه‌ی ئه‌م مرۆڤ و شارستانییه‌ته‌ له‌ چیاكانی كوردستان له‌ ئه‌شكه‌وتی «شانه‌ده‌ر» دۆزراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ده‌كه‌وێته‌ باشووری چیای «برادۆست»ه‌وه‌ كه‌ زاڵه‌ به‌سه‌ر ڕووباری «زابی گه‌وره‌» و زۆر له‌ شاری «ڕه‌واندز»ه‌وه‌ دوور نییه‌. ئه‌و ئه‌شكه‌وته‌ چوار قات بوو.

له‌ قاتی چواره‌مدا ئاگردان و خۆڵه‌مێشی تێكه‌ڵ به‌ ئێسقان دۆزراوه‌ته‌وه‌ كه‌ نیشانده‌ری ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مرۆڤ ئاگری ناسیوه‌. هه‌روه‌ها ته‌ور و ڕنه‌ و ئامێری كونكردن له‌ جنسی به‌رد و ئێسقانی مرۆڤی نیانده‌رتال دۆزراوه‌ته‌وه‌. ئه‌م قاته‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حه‌فتا هه‌زار ساڵ پێش له‌ ئێسته‌.

له‌ قاتی سێهه‌مدا به‌ردی چه‌خماخ ده‌بینرێ كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ چاخی به‌ردی نوێ. مێژینه‌ی ئه‌م قاته‌ هی نزیكه‌ی  3.000  ساڵ پێشه‌ و به‌ «پیشه‌سازیی برادۆست» به‌ناوبانگه‌.

له‌ قاتی دووه‌مدا هه‌ندێ ئامێری چاخی به‌ردی ناوه‌ڕاست وه‌ك چه‌قۆ، ڕنه‌، گورزی به‌ردی ده‌بینرێ. هه‌ڵبه‌ت نموونه‌ی ئه‌م ئاسه‌وارانه‌ له‌ هه‌ندێ شوێنی تر وه‌ك نزیكه‌ی سلێمانی و چه‌مچه‌ماڵ و ڕه‌واندز و بێستوون و باكووری كوردستانیش دۆزراوه‌ته‌وه‌.

له‌ قاتی یه‌كه‌مدا پاشماوه‌ی وا دۆزراوه‌ته‌وه‌ كه‌ نیشان ده‌دا مرۆڤ ئامێری نوێتر و جۆربه‌جۆرتری له‌ به‌رد ساز كردووه‌.

3  ـ به‌ردی نوێ: ده‌ستپێكی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ  35.000  ساڵ پێش. له‌م چاخه‌دا، له‌ به‌رد و ئێسقانی قۆچ و عاجی فیل هه‌ندێ ئامێری پێشكه‌وتووتر ساز كرا. به‌ مرۆڤی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ ده‌وترێ «هوموساپینس» و به‌ شارستانییه‌ته‌كه‌ی ده‌ڵێن «كرومانیۆن».

لێكۆڵینه‌وه‌ و توێژینه‌وه‌ی مێژینه‌ناسی پیشانیان داوه‌ كه‌ ناوچه‌ی كوردستان له‌ چاخی به‌رددا جێگه‌ی ژیانی مرۆڤه‌ سه‌ره‌تاییه‌كان بووه‌.

كشتوكاڵ 

مرۆڤی دانیشتووی كوردستان  3500  ساڵ زووتر له‌ ئه‌ورووپا بۆ یه‌كه‌م جار قۆناغی ڕاوی تێپه‌ڕاند و هاته‌ قۆناغی كشتوكاڵه‌وه‌.

له‌به‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ كوردستان كه‌شێكی له‌باری بۆ سه‌وزبوونی گه‌نمی خۆڕسك هه‌بووه‌ ئاده‌میزاد نزیكه‌ی  10.000  ساڵ پێش له‌ كوردستاندا هاتووه‌ته‌ قۆناغی كشتوكاڵه‌وه‌. هه‌ندێ شوێنه‌وار و به‌تایبه‌ت چوار شوێنی گرنگی مێژینه‌یی كه‌ له‌ كوردستاندا دۆزراونه‌ته‌وه‌ ئه‌م ڕاستییه‌ ده‌سه‌لمێنن:

1  ـ شانه‌ده‌ر له‌ نزیكی ڕه‌واندز. ته‌ور و به‌ردی تیژ، ئامێری پێش له‌ كشتوكاڵی تیا دۆزراوه‌ته‌وه‌.

 

2  ـ كه‌ریم شار له‌ نزیكی چه‌مچه‌ماڵ. قوڵنگی به‌ردین، ته‌ور و به‌ردی داتاشراو، ئامێری پێش له‌ كشتوكاڵ.

 

3  ـ مه‌لفات له‌ نێوان ڕێگه‌ی كه‌ركووك ـ هه‌ولێر. هه‌ندێ ئامێری له‌ به‌رد داتاشراو و داس دۆزراوه‌ته‌وه‌. لێره‌ ئه‌و ئامێرانه‌ ده‌ستپێكی قۆناغی كشتوكاڵ نیشان ده‌ده‌ن.

 

3  ـ چه‌رمۆ له‌ نزیكی چه‌مچه‌ماڵ له‌ باشووری كوردستاندا. دوانزه‌ قات شارستانییه‌ت دۆزراوه‌ته‌وه‌ بۆ نموونه‌: جامۆڵكه‌ی له‌ قوڕ برژاو، په‌یكه‌ری گڵیی گیانله‌به‌ران و سه‌ره‌تاییترین ئامێری چنین، ڕاده‌یه‌ك گه‌نم و جۆی ڕه‌ق بووه‌وه‌، ئێسقانی ئاژه‌ڵ كه‌ نیشانده‌ری ئاژه‌ڵداریی مرۆڤه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ بووه‌، په‌یكه‌ری گڵینی ژنێكی دووگیان.

 

به‌ پێی زانیاریی و ئاگاداریی شوێنه‌وارناسان گوندی چه‌رمۆ  6700  ساڵ پێش له‌ زایین ئاوا كراوه‌ته‌وه‌. ئه‌مه‌ كۆنترین گونده‌ كه‌ له‌ جیهاندا ئاوا كراوه‌ته‌وه‌. هه‌روه‌ها شوێنه‌وارناسانی ئه‌مریكی و ئه‌ڵمانی و تورك له‌ ساڵی  1985دا له‌ ده‌وروبه‌ری ناوچه‌ی ئه‌رخه‌نی، له‌ دیاربه‌كر ماڵێكیان له‌ بنی زه‌وی دۆزییه‌وه‌ كه‌ ‌ 9000  ساڵ كۆنه‌.

 

 به‌مجۆره‌ به‌ڵگه‌كان پیشانده‌ری ئه‌وه‌ن كه‌ ئاده‌میزادی دێرین كوردستانی بۆ ژیان هه‌ڵبژاردووه‌ و له‌ كاتی سه‌رما و سۆڵه‌دا په‌نای بردووه‌ته‌ ئه‌شكه‌وته‌كانی و له‌ وه‌رزه‌ له‌باره‌كاندا داوێنی چیا و ده‌شته‌كانی هه‌ڵبژاردووه‌ و هه‌ر له‌وێش فێری كشتوكاڵ بوو و ئاژه‌ڵداریی كرد و ئامێری له‌ به‌رد و ئێسقان و چێو به‌كار برد و له‌سه‌ر دیواری ئه‌شكه‌وته‌كان نه‌خش و نیگاری كێشا و په‌یكه‌ری گڵینی ساز كرد و به‌ ئاگر برژاندی و به‌و جۆره‌ ده‌روازه‌ی شارستانییه‌تی بۆ مرۆڤ كرده‌وه‌ له‌م به‌شه‌ی جیهانه‌دا.

 

دانیشتووانی كۆنی كوردستان:

 

له‌ هه‌زاره‌كانی چواره‌م و سێهه‌می پێش له‌ زاییندا خه‌ڵكانێك له‌ كوردستان ده‌ژیان كه‌ پێیان ده‌وترێ قه‌فقازییه‌كان یا ئاسیاییه‌كان و ئه‌مانه‌ بریتی بوون له‌ كۆمه‌ڵێ هۆز و تیره‌ی جۆربه‌جۆر وه‌كوو گۆتی، لۆلۆ، كاسی، نایری، میتانی، سۆباری و هتد. ئه‌مانه‌ زۆر جار له‌گه‌ڵ دانیشتوانی میسۆپۆتامی به‌ شه‌ڕ ده‌هاتن. له‌و شوێنه‌وار و پاشماوانه‌ی كه‌ له‌ سه‌رده‌می بابلییه‌كان به‌ده‌ست هاتووه‌ زۆر جار باسی ئه‌م هۆز و خه‌ڵكانه‌ هاتووه‌ و باسی شه‌ڕ و شووڕه‌كانیان له‌گه‌ڵ ئه‌واندا كراوه‌.

 

 پاشتر له‌ ده‌وروبه‌ری هه‌زاره‌ی دووه‌می پێش له‌ زایین خه‌ڵكانێكی تر به‌ ناوی هیندوئورووپی یان ئاریایی كه‌ دانیشتووی باشووری قه‌فقاز و ده‌وروبه‌ری ده‌ریای ڕه‌ش بوون هاتنه‌ ناوچه‌كه‌. دوایی له‌و ئاریاییانه‌ خه‌ڵكانێكی نوێتر له‌ ناوچه‌كه‌دا سه‌ریان هه‌ڵدا به‌ ناوی ماد. به‌ سه‌رهه‌ڵدانی ماده‌كان له‌ ناوچه‌كه‌دا ته‌واوی خه‌ڵكانی ئه‌و ناوچه‌یه‌ له‌ ناو ئه‌واندا توانه‌وه‌. مه‌ڵبه‌ندی ماده‌كان له‌ باری جوگرافیای سیاییه‌وه‌ به‌ربڵاوییه‌كی گرنگی هه‌بوو كه‌ دوایی باسی لێوه‌ ده‌كرێ.

 

 وشه‌ی كورد له‌ مێژوودا

 

نزیكه‌ی  2000  ساڵ پێش له‌ زایین ناوی كورد به‌ شێوه‌ی جۆربه‌جۆر له‌ لایه‌ن دراوسێكانیه‌وه‌ له‌ مێژوودا هاتووه‌. تۆزێ دواتریش له‌ ساڵانی  700  ـ  800ی پێش له‌ زاییندا باسی ماد یان میدییه‌كان كراوه‌.

 

له‌ ‌ 401ی پ. ز. به‌ به‌ڵگه‌وه‌ ناوی كاردۆخ، كاردۆ، كاردوك، كاردوخ

شیعر

ئه و په نجه ي وا له بێ هێزي ده له رزی

کوشيويه تي مه مکۆڵه ي باڵا به رزێ

ئه و ددانه يێستێ نه ماوه تاقي

گه ستوو يه تي زۆر جار چه نه گه ي ساقي

ئه و چاوانه ي سۆمايي لێ بڕاوه

هێند له جوانان داگيرا، داگيراوه

ئه و لێوه ي وا ئێستێ باري گرتووه

کوڵمه نه رم و نوڵي ياري گرتووه

ئه و باهۆيه ي زه مانه لێي بڕي هێز

کام کيژ جوانه گرتوويه ته نێو ئامێز

ئه و دڵه ي وا ژواني ده ويست و جواني

ئێستا پڕه له غه م و له نيگه راني

ئه و پێيانه ي شه رزه ي کردووه کوتر و کوان

ماندوو نه بوو قه ت له هاتوچۆي جێ ژوان

 

ماموستا هیمن - جیژوانی


 

هاتن شه هيده کان

پيره مرد

 

هاتن شه هيده کان،به جلي سووري خۆينه وه

دايکي وه تن،ده هه ڵسه سڵاويان بسێنه وه

شێخ قادره له پێشه وه،سه ر قافڵه ي ئه وان

چه ند جوانه،خوێن و ڕيشي سپي،پير و نه و جه وان

سه يري ئه مانه که، که هه موو کوردي سه ف شکه ن

ڕۆحيان فيدا ئه کرد و ئه يان وت،بژي وه ته ن

قورباني تۆن به ڕيزه،که تۆ غه م له به ر نه بي

 بۆ ئێمه مردنه،ئه گه ر ئازاده سه ر نه بي

مه گري و مه ناڵه،با به خه فه ت،دڵ شکست نه بن

نه ختێ له لات ئه مێننه وه و بۆ به هه شت ئه چن

تو خوا له باتي ئێمه به چاوێکی ڕوونه وه

فه رمووکه،خوا ئه زانێ له بيرمان نه چوو نه وه

ئاخۆا له فرسه تێکی ترا،به ختيار ئه بين؟

ئێمه ش وه کو ئه وان ،له دڵی ميلله تا بژين؟

من وام ئه وێ،که حه شر ئه کرێم،خوێن به به ر گه وه

به و عه شقي ميلليه و به کزه ي سۆزي جه ر گه وه

ئه و ئاگره ي له دڵمه وه ، به ربێته کفنه که م

تا دوژمنم نه کا به زوخاڵ،شه رته پف نه که م

 

 


                                                   

به غدا نيوه ي ڕێيه ت بێ

 

خاێن،خوێڕي،درۆزن،به د فه ر،شه ڕاني،سه رشۆڕ!

پياوکوژ،تاوانبار،ڕوره ش،ناکهس،مه لهور،ديکتاتۆڕ!

خه لکي ئيران به ده س تۆ کرابوون زينده به گۆڕ

ئه وه توێ لێت قه و ماوه،ده ريان په راندووي،هه ي گۆڕ

ده بڕۆ ئه ي شاهي خاين به غدا نيوه ي رێيه ت بێ

 

ئه ي دوژمني ئازادي،ئه ي نۆکه ري ئيستعمار

به ده س تۆ چوونه سه ر دار مه زن،پێشوا،سه ردار

به ده ستووري بێگانه ده سووڕا چه ر خي ده ر بار

زاڵ بوو به سهر ده ربارا پاڵه،جوتێرو کرێکار

ده برۆ ئه ي شاهي خاين به غدا نيوه ي رێیه ت بێ

 

که ي سێبه ري خودا بووي،ئه ي سێبه ري نه هاتي

له سايه ي تۆدا ديمان شه ڕ و گراني قاتي

له خزمه ت باوکي خۆتدا له پياو کوشتن ڕاهاتي

هه ر که خه ڵک لێت راسا،بۆي ده دهرچووي و هه ڵاتي

ده برۆ ئه ي شاهي خاين به غدا نيوه ي رێیه ت بێ

 

پشتت له ميلله ت کردوو په نات بردوو بۆ دوژمن

به دره قه ي ڕێگاي تۆ بێ تووک و نزاي پياوو ژن

دوژمني گه ل هه ميشه به مه ره دي شا ده چن

هه ر ديکتاتۆر تێده کوشێ،هه ر گه لن ڕزگار ده بن

ده برۆ ئه ي شاهي خاين به غدا نيوه ي رێیه ت بێ

 

گزيري گۆي له مه ست بووي تۆ بۆ شير که تي نه فتي

کلکي ئاغات کێشراوه بۆيه هێنده که نه فتي

پێمانه وه نووسابووي،هه روه کو قيل و زه فتي

نه که ي بگه ڕێيه وه، حالا که رفتي ٠٠٠ ره فتي

ده برۆ ئه ي شاهي خاين به غدا نيوه ي رێیه ت بێ

 

 

 

 

کوردم و ٠٠٠

کوردم و داواي حقوقي پايه ماڵي خۆم ده که م

ماڵي خۆ مه مولکي کورد؛ داوايي ماڵی خۆم ده که م

موڵکی کوردستان ئيرسي باب و باپيري منه

ئيد عاي حه قق و ميراتي حه ڵا ڵي خۆم ده که م

هه ر وه کو باران له چاوم دێته خوارێ ئه شکي خوێن

هه ر زه مانێک به رژه وندێکي له حاڵي خۆم ده که م

گه ر چي لاي ئاغا خه ياڵي خاوه ميلليه ت

من له لام باشه هه تا ماوم خه ياڵي خۆم ده کم

من له ده س بێگانه قه ت ناکه م شکايه ت ئه ي ڕه فيق

گه ر شکايه ت که م له چه نگي مام و خاڵي خۆم ده که م

ناسيحا به س پێم بڵێ فيکري مه حاڵه فيکري تو

نسحه تم ناوێ ئه من فيکري مه حاڵي خۆم ده که م

ڕۆژێ شێخم ديت و پێم گوت هه تبێ حيسي ميلليه ت

پێی گوتم من چيم له وانه داوه سواڵي خۆم ده که م

من ئيتر ماهووت و شاڵي ئه جنبي ناکه م له به ر

ڕانکوچۆغه ي خۆم له بووزووي ڕه نگي شاڵي خۆم ده که م

چيديکه زه حمه ت له بۆ منداڵي خه ڵکی ناکێشم

عيلم و زانست و هونه ر فێري مناڵي خۆم ده که م

يا ده ڕێژم خوێني پاکي خۆم له سه ر ئه م مه قسه ده

يانه فيکرێکی بۆ براي ڕووت و ڕه جاڵی خۆم ده که م

چاوه دێری ڕۆژی خۆشي جێژني سه ر به ستيم ئه من

گه ر مودارا وا ده گه ڵ ئه مڕۆژی تاڵی خۆم ده که م

 

گۆڤاري نيشتمان،ژماره٢ ، ساڵی يه که م،خه زه ڵوه ري ١٩٤٣-١٣٢٢

 


کچي شنوێي

 

له باري،نازه نيني،نه رم و نۆڵی،دڵته ڕی،شادي

له چاوي به د به دوور بێ،ئی کچه جواني شنويي

له جوانيدا،له پاکيدا،نييه هاوتات و نازانم

فريشته ي ئاسماني يانه په رورده په ريزادي؟

سه ري کوڵمت گه شه هه روه ک گولێ کوێستاني کوردستان

له به ر به ژنت ده بێ سه ر دانوێني خه ڵفي شمشادي

دڵی سه د عاشقت کرده نيشانه ي تيري موژگانت

گچي کوردي له تير ئاويتنا مه علوو مه ئو ستادي

به شمشيري دوو ئه برۆت جه ر گي خه ڵکی له ت ده که ي دياره

ده زاني چه ک له کار بێني،کچيش بو تۆرمه ي مادي

له سوێانت وه ها دێوانه بووم چاومه ستي خۆين شيرين

له قه ڕني بيسته ما ڕه نگه ڕه چاو که م کاري فه ر هادي

ئه و ێستا تۆ له وي ديلي ده سي بێگانه ي و ئه منيش

له دووري تۆ ده کێشم ڕه نج و ده رد و داخي بێ مرادي

زه مانه﴿ هێمن ﴾ ي توێ وێڵي ده شت و چۆڵ و سه حرا کرد

فه رامۆوشي مه فه رموو،جاررو باره هه ر بکه يادي

       

                       شێوه ره زان  ١٣٢٦

 


نامه جلیل گادانی

به روزنامه ها و مجلات مستقل و دمكراسي خواه كردستان!
با سلام: طبق مقررات روزنامه نگاري, در مورخه 26 / 8 / 1384 شمسي, نامه اي را در پاسخ به "توضيحات" نوشته و به مسئول انتشارات حزب دادم. متن آن نامه به پيوست ارسال مي گردد. اما چنان كه مطلع شده ام, آنان گفته اند چون روزنامه ما, يك روزنامه ارگان كميته مركزي است, نمي توانيم پاسخ شما را چاپ كنيم.
به خاطر رعايت مقررات و ديسيپلين حزبي, شخصاً بار ديگر نزد دبير كل رفته و درخواست خودم را از ايشان تكرار كردم. اما بعد از گذشت چهار روز, مطلع شدم كه دفتر سياسي حزب, بر خلاف تصميم پلنوم - كه بنا به پيشنهاد خودم و به حرمت پلنوم-قول داده بودم "در تجديد چاپ كتاب توضيح دهيم كه اين كتاب, از ديدگاه من بخشي از تاريخ حزب است,"- حاضر نيست جوابيه اين جانب را چاپ كند.
بنابراين, از روزنامه ها و مطبوعات دمكراسي خواه و آزاد انديش و مستقل هر دو دولت محلي تقاضا مي كنم كه نامه اين جانب را كه پاسخي است به مطلبي تحت عنوان "توضيحات" در روزنامه كردستان شماره 424 , به چاپ برسانيد. تا ضمن دفاع از آزادي قلم نويسنده آن مطلب هم, پاسخ خود را دريافت كند.

با تشكر - جليل گاداني
1 / 12 / 2005



متن نامه
آقاي باباعلي مسئول كميسيون انتشاراتي حزب دمكرات كردستان ايران در صفحه اول روزنامه شماره 424 كردستان, مطلبي تحت عنوان "توضيحات" راجع به كتاب پنجاه سال مبارزه, نوشته شده است. خواهشمندم- چون بنده به عنوان نويسنده كتاب "جلد دوم پنجاه سال مبارزه" به مطالب توضيحي, باور و اعتقادي ندارم- لذا دستور فرماييد تذكرات پيوست را به عنوان ديدگاه نويسنده كتاب و به منظور پاسخگويي به آن مطلب, در شماره آينده روزنامه, چاپ و منتشر نماييد.

با تشكر - جليل گاداني 4 / 8 / 1384





 

مطالب و تذكراتي راجع به "توضيحات"


من جليل گاداني - نمي خواهم وارد جزئيات شوم و مسائلي را كه پلنوم ششم راجع به اين كتاب مطرح كرد, تكرار كنم. اين كتاب, در صفحه هفت شماره 417 روزنامه كردستان, معرفي شده و حتي براي نويسنده آن, آرزوي موفقيت كرده اند. اين بزم و الم شنگه, دو ساعت و نيم طول كشيد و نتيجه آن محكوم كردن كتاب بيچاره من بود, به طوري كه نبايد به عنوان تاريخ حزب, تلقي شود.

اين حكم در شرايطي صادر شده كه 95% از اعضاي رهبري شركت كننده در پلنوم, اين كتاب را نديده و آن را نخوانده اند.

متاسفانه نويسنده آن مطلب نه تنها كتاب اين جانب را مطالعه نكرده, بلكه عنوان كتاب و روي جلد آن را هم – كه با خط درشت نوشته شده: "پنجاه سال مبارزه, جلد دوم" نخوانده است. در روي جلد و پشت جلد اين كتاب با خطوط ريز, دو عبارت "در تاريخ بماند" و "همه با هم در عمل, دمكرات باشيم" نوشته شده و گويا نويسنده, به آن هم توجه نكرده است. در پيش گفتاري كه خودم براي كتاب نوشته ام و هم چنين در مقدمه اي كه آقاي هاشم كريمي بر اين كتاب نوشته, توضيح داده شده كه اين كتاب, مختصري از تاريخ حزب دمكرات كردستان ايران "رهبريت انقلابي" است.

جلد اول كتاب, در سال 1374 شمسي, به مناسبت پنجاهمين سالگرد تاسيس حزب دمكرات كردستان ايران نوشته شده است كه در آن زمان, دو جناح بوديم. براي اطلاع خوانندگان بايد بگويم كه بيشتر مطالب جلد دوم هم, قبل از ادغام دو جناح حزب نوشته شده است و مي بايست هم زمان با جلد اول به چاپ مي رسيد. اما چون ما با حسن نيت خود از ادغام اين دو جناح استقبال كرديم و تلاش زيادي هم به عمل آورديم, حاضر نشديم جو گفتگو را بر هم بزنيم و اين بخش از كتاب را در جلد دوم, حذف كرديم. اما بعد از اينكه به دنبال قراردادهايي, متحد شديم و هر دو جناح مجدداً در هم ادغام شدند, به طور رسمي از سوي هر دو دبير كل, بحث وحدت خانواده حزب به ميان آمد, مايه خوشحالي ملت كرد شد. هدف ما از وحدت دو جناح حزب, انجام خواسته هاي چندين ساله مردم كرد بود.

جلد دوم كتاب پنجاه سال مبارزه, با مقداري دستكاري در كلمات نوشته شده سال 1374و به همان منظور, در سال 2004 ميلادي به چاپ رسيد, تا با كسب تجربه و درس عبرت از يادآوري رويدادهاي واقعي, از ايجاد آشوب در داخل حزب, ممانعت به عمل آيد و از مخالفت با يكديگر دست بر داريم. هم چنان كه در آغاز كتاب گفته شده "نيرويي را كه صرف مخالفت با همديگر مي كنيم, عليه دشمن اصلي يعني جمهوري اسلامي به كار بنديم و در اين راه, تلاش كنيم تا صفوف حزب را مستحكم تر نماييم."

به عقيده من, مطلب مورد بحث - كه در روزنامه كردستان به چاپ رسيده است- دقيقاً به معناي تحريف تاريخ است. چون, اين كتاب مانند سندي معتبر و ويژه راجع به تاريخ حزب دمكرات كردستان ايران - رهبريت انقلابي- است. چون, بنده خودم, مدت هشت سال دبير كل آن بوده ام, خودم را در انجام وظايف محوله از ديگران مناسب تر و شايسته تر مي دانم و محتواي كتاب و اسنادي كه در آن آورده شده اند, اين واقعيت را ثابت مي كنند. تمام مدارك و وقايع, روشن و غير قابل انكار اند.

درست است كه اين كتاب يك جانبه نوشته شده است. در طول نزديك به هشت سال مبارزات بي وقفه بخشي از فرزندان دمكرات, بنده از اوضاع اين جناح مطلع بوده ام و طبعاً از جريانات جناح دوم بي خبر مانده ام و لذا نتوانسته ام سرگذشت آن را بنويسم. اما, شما هم مي توانيد سرگذشت و تاريخ خود را - آن گونه كه بوده ايد- بنويسيد و اسناد و مداركي را كه احتمالاً از طريق راديو منتشر شده اند, در آن جاي دهيد و اگر احياناً مدارك ديگري داريد, به آن اضافه كنيد.

ادغام ما به اين صورت نبود كه اين ها از ما "امان نامه" بگيرند, بلكه استقبال ما در امر ادغام دقيقاً در جهت تقويت جنبش دمكراتيكي مردم كرد در كردستان ايران بوده است كه متاسفانه به دليل مخالفت با اين اقدام با ارزش, نتيجه آن, چنان كه قابل پيش بيني بود, ميسر نگرديد.

بر خلاف متن نامه "توضيحات", بنده در كتاب خود - كه خيلي ها به آن حساسيت نشان داده اند- از كادرها و پيشمرگان حزب, گلايه و شكايتي نكرده ام. بلكه, اين رهبران حزب اند كه زير سوال رفته اند. در آن زمان, كادرها و پيشمرگان هشيارتر از آن هستند كه چنين چيزهايي را باور كنند, آنان خواستار آن اند كه چگونگي وقايع و رخدادها را عملاً ديده و شنيده و در اين راه, و براي كسب اطلاعات بيشتر, تلاش مي كنند.

عجيب تر آن است كه در آن مطلب, از تحليل گران و محققان خواسته شده كه متن اين كتاب را به عنوان متن قابل اعتماد, تلقي نكنند!! به باور اين جانب, تحليل گران و محققان و روشنفكران آزاد انديش و دمكراسي خواه, چشم به قلم بنده و يا ديگري ندوخته اند, آنان فرمانبران ما نيستند تا ما بتوانيم, بر آنان امر و نهي كنيم. آن ها, خود را خسته مي كنند تا دنبال حقايق رفته و بتوانند اسناد و مدارك روشن و غير قابل انكار, پيدا كنند. اسناد و مداركي كه در اين كتاب آمده اند, از طريق راديو و روزنامه در همان زمان, منتشر و چاپ شده اند, اين مدارك, داراي عنوان و تاريخ بوده و هم چون آيينه تمام نماي وقايع, وجود دارند.

متاسفانه بايد بگويم كه توضيحات مذكور در شماره 424 روزنامه كردستان, نه تنها چيزي را توضيح نداده و روشن نكرده است, بلكه برعكس, حقايق و واقعيات داخل كتاب را – كه بنده نوشته ام و ميل داشتم به عنوان بخشي از تاريخ و سرگذشت واقعي حزب تلقي شود – حريف كرده و به كلي بر هم زده است.

جواهر لعل نهرو گفته است: "مردماني كه تاريخ و سرگذشت خود را ندانند, مجبور است وقايع و رويدادها را مرتباً تكرار كند." عمر انسان هم كفاف اين همه تكرار را نمي كند. بنابراين, بيش از اين حقايق را پنهان نكنيم و به اين ترتيب, به جوانان و به مردم نارو نزنيم. هم چنان كه در پلنوم هم به عرض رساندم, هم جلد دوم پنجاه سال مبارزه و هم در آينده اي نه چندان دور - هر دو جلد كتاب در يك جلد واحد- تجديد چاپ خواهند شد و قضاوت را به خوانندگان وا مي گذاريم.

جليل گاداني

24 / 8 / 1384

منبع : وبلاگ کردستان

 

شعر بو کردستان

له هه ر كوێ بم تۆم خۆش ده وێ

چونكه له شم به بێ دڵم قه ت ناسره وێ
هه ر بۆیه تۆم، زیاتر له خۆم
هه ر وه ك ئا وو هه ناسه كه م بۆ خۆم ده وێ

***

كه تۆم نه بێ وا هه ست ده كه م
خۆشم نیمه...
بۆیه ئیستاله گشت كاتێ، زۆرتر خه می
بێ تۆییمه...

***

له قووڵایی جوانیه كان دا
له شادترین شاییه كان دا
دووری تۆیه ده م گریێنێ
له هه ر كوێیه ك سه وزاییه ك به دی بكه م
یادی سه وزی و جوانیه كانته ، ده م هه ژێنێ...

***

تا كوو هه م دیس چاوه كانم به بیینینت
كۆرپه ی (( ئۆخه ی)) له ناو دڵدا
نه خه وێنێ...
حه زو جوانی ئه م دونیایه گشتی كۆ كه م،
بۆ ساتێكیش، تاسه ی دووریت
ناڕه وێنێ...



****
ئارام شنۆیی *** ئایرله ندای باشوور